Het door de Europese Unie gefinancierde project ‘Sharing Knowledge in Learned and Literary Networks – The Republic of Letters as a Pan-European Knowledge Society’ (SKILLNET) onder leiding van dr. Dirk van Miert doet onderzoek naar het ideaal van kennisdeling binnen de internationale gemeenschap van geleerden in Europa van 1500 tot 1800 (de ‘Republiek der Letteren’ genoemd). Op basis van grote hoeveelheden gedrukte brieven uit die tijd en met behulp van digitale technieken brengt het project de sociale netwerken van deze geleerden in kaart en analyseert het op welke manier deze geleerden over hun eigen gemeenschap spraken.

Op 14 december 2018 lanceerde het SKILLNET-project zijn innovatieve crowdsourcingplatform voor het verzamelen van metadata van brieven (verzender, ontvanger, datum, plaats) uit gescande versies van gedrukte vroegmoderne brievenverzamelingen: CEMROL (Collecting Epistolary Metadata of the Republic of Letters). Voorafgaand aan de lancering was Dirk van Miert in het radioprogramma Utrecht is Wakker van RTV Utrecht om over CEMROL te praten(vanaf 08:36). Ga naar de CEMROL-pagina voor meer informatie over het crowdsourcingproject.

In de uitzending van 7 mei 2018 van het radioprogramma Nieuws en Co legt Dirk van Miert uit hoe brieven kunnen helpen een sociaal netwerk in kaart te brengen. Door middel van brieven kunnen personen aan elkaar worden gelinkt en van een geografische locatie voorzien. Deze relaties kunnen vervolgens in de tijd worden geplaatst. Hij illustreert dit aan de hand van de briefwisseling van de briljante 17e-eeuwse schrijfster Anna Maria van Schurman. Van Schurman sprak maar liefst 14 talen en maakte zelfs haar eigen grammatica van het Ethiopisch. De ‘Ster van Utrecht’, zoals ze werd genoemd, correspondeerde met geleerden in heel Europa. Onze stagiair Samantha Sint Nicolaas maakte een inventaris van haar briefwisseling, die is gepubliceerd in de online brievencatalogus Early Modern Letters Online. Van Schurman’s briefwisseling stelt ons in staat meer inzicht te krijgen in de structuur van haar netwerk en deze te vergelijken met die van haar mannelijke tijdgenoten. Één van de voorlopige conclusies is dat Van Schurman goed ‘verknoopt’ was in haar netwerk, maar slechts in beperkte mate als doorgeefluik van kennis functioneerde. In de Leeuwarder Courant van 13 juni verscheen een interview met Samantha Sint Nicolaas en onze promovendus Manuel Llano, die een visualisatie van Van Schurman’s netwerk heeft gemaakt. Het onderzoek maakt het ook aannemelijker dat Van Schurman tijdens haar verblijf in Franeker in het pand heeft gewoond waarin nu het Museum Martena is gevestigd.

In de onderstaande video laat Dirk van Miert, ter gelegenheid van de presentatie van de online database met geleerdenbrieven ePistolarium op 13 juni 2013, zien hoe kwantitatieve tekstanalyses van brieven kunnen helpen in het onderzoek naar netwerken binnen de Republiek der Letteren. Aan de hand van de woorden ‘observatie’ en ‘geschiedenis’ (en varianten daarop in verschillende talen) heeft hij in het ePistolarium onderzoek gedaan naar de splitsing van de wetenschappen in de zeventiende eeuw in een natuurwetenschappelijk en een geesteswetenschappelijk domein. Hij legt uit dat deze splitsing zich ook liet zien in een sociale scheiding tussen geleerden.